„Wojna światów” i wojna manipulacji Jak przeżyć w erze postprawdy, zwłaszcza gdy obawa przed manipulacją też bywa manipulacją?

autor zdjęcia: Acme News Photos/AtomCrusher/Wikimedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

31 października 1938 r.: Orson Welles tłumaczy reporterom, że nie było jego intencją wywołanie paniki wśród słuchaczy „Wojny światów”

Przynajmniej raz w życiu słyszeliśmy o masowej histerii, kiedy słuchacze wzięli radiową inscenizację powieści za reportaż z inwazji Marsjan. Panika medialna z lamusa śmieszy, tumani, przestrasza jeszcze 85 lat później, w czasach fake newsów i wojny wrażych agentur. Anegdotka jest edukacyjnie przydatna, by ostrzegać przed nadmiarem ufności, lecz zanim wypłynie morał przestrogi, warto wskazać prawdziwe oszustwo.

Marsjanie z radia

Za sprawcę afery uchodzi George Orson Welles (1915–1985) – mag kina i mediów, istotnie wybitny reżyser i aktor. Syn bogatego alkoholika i niespełnionej pianistki od maleństwa był cudownym dzieckiem, z wielkim talentem malarskim i pianistycznym, póki w elitarnej szkole prywatnej nie wybrał aktorstwa.

Prestiżowe stypendium w Harvardzie otwarło przed nim drzwi Nowego Jorku – trudno znaleźć artystę, który w wieku 21 lat reżyserował „Makbeta” na zawodowej scenie, a Welles wystawiał prawie seryjnie. Pomogło państwowe finansowanie z Federal Theatre Project, lecz zanim sceniczny program upadł pod zarzutem infiltracji komunistycznej, Welles już w 1937 r. miał własny zespół aktorski. Wkrótce jego Mercury Theatre zmienił Broadway na radio, bo miało większą publiczność i duże pieniądze – lepiej zarabiali tylko aktorzy filmowi.

Dobrze...